Buradasınız: Emre Supçin / Visual Basic / Değişkenler

Değişkenler

Bu yazımızda Değişkenler (Variables) konusuna değineceğiz. Bilgisayarlar, kullanıcılar tarafından kendilerine verilen bilgileri, verileri hafıza adı verilen birimlerinde tutarlar. Hafızada tutulan bilgilerin kimisi sabit değerken, kimi bilgilerin değerleri değişkendir.

Hafıza milyonlarca hücreden oluşur. Bilgisayarda tutulan tüm bilgiler bu hafıza hücrelerinde tutulur. Bilgisayarda bir hafıza hücresiyle diğerini karıştırmamak için hepsine ayrı bir adres verilir. Programcılar da bu hafıza alanlarına, içindeki bilgilerin özelliğine göre anlamlı isimler verirler (Çeşitli isimlendirme kurallarına uyarak). İşte bu anlamlı isimlere değişken denir.

Değişkenler

Başka bir ifadeyle, değişken, bilgilerin saklandığı hafıza hücrelere verilen bir isimdir. Değişkenler hafızanın bir bölümünü ifade eder. Programda bir değişken belirlendiğinde (değişken atandığında), bilgisayar bu değişkenin değerinin tutulması için hafızada bir alan, hücre belirler. Değişkenin aldığı tüm değerler bu hücreye yazılır, program içinde o değişken her çağrıldığında bu hücredeki değer getirilir. Konuyu daha iyi anlamak aşağıda verdiğim şekli inceleyebilirsiniz.

Program yazarken çeşitli değişkenler kullanılır. Programda hangi değişkenlerin kullanılacağı değişken atama işlemiyle yapılır. Değişken atandıktan sonra ona bir ilk değer verilir, program akışı esnasında değişkenin değeri değiştirilebilir, var olan değeri silinebilir, bir değişken içindeki bir değer başka bir değişkene atanabilir.

Bir değişkenin yaşam döngüsünü aşağıdaki şekilde ifade edebiliriz.

Değişken atanır.
Değişkene ilk değeri verilir.
Değişken çağrılır, gerektiğinde içeriği değiştirilir.

Bilgisayarda tutulacak değerlerin, verilerin özellikleri farklı olduğundan veriler veri tiplerine (türlerine) ayrılmıştır. Örneğin, sayısal değerleri tutmak için ayrı, metin bilgilerini tutmak için ayrı veri tipleri kullanılır. Tam sayılar için integer veri tipinin kullanılması uygunken, “Millî Eğitim Bakanlığı” ifadesi için string (dize, dizgi) veri tipinin, günün tarihini tutmak için Date veri tipinin kullanılması gerekir.

Değişken tanımlama işlemi sırasında değişkene bir isim verilirken, değişkenin hangi tipte veri tutacağı da belirtilir. Benzer veri tipleri arasında işlemler yapılabilir. Örneğin, “integer” veri tipindeki 2 değişken içindeki değerler toplanabilir, fakat içeriği “Elif” olan “string” veri tipli bir değişkenle, içeriği 20 olan “integer” veri tipli bir değişken toplanamaz. Sonuç olarak değişken bir değer, veri tutmak için kullanılan belli bir veri tipinde isimlendirilmiş hafıza alanıdır.

NOT : Veri tipi aynı zamanda değişken tipi olarak da isimlendirilir.

Değişkenler için veri tipleri seçerken dikkat edilecek en önemli nokta, tutulmak istenilen veriye en uygun veri tipini seçmektir. Programların hızlı çalışması açısından belleği en az kullanılan veri türü seçilmelidir. Örneğin, 0-255 arasındaki tam sayı verileri tutmak için Byte (Bayt), Integer, Long (long) değişkenleri kullanılabilir. Fakat bu veri türlerinden hafızada en az yer kaplayan Byte olduğundan Byte seçilmelidir.

Tam Sayı Veri Tipleri

Tam sayılar ondalık kısım içermeyen sayılardır. Örneğin, 10, 2450, -45, 245678 sayıları tam sayılardır. Gündelik hayattan tam sayı değerler içeren durumlar aşağıda sıralanmıştır:

Sınıf mevcudu, okuldaki öğrenci sayısı, bir sınıftaki kız öğrenci sayısı, boy uzunluğu (cm olarak, örneğin 175 cm)

Byte, Short, Integer, Long tam sayı veri tipleridir.

Ondalık Sayı Veri Tipleri

6.8, 3.56, 6.9876 gibi sayılar ondalık sayıları oluşturmaktadır. Yaşantımızda birçok ondalık sayı içeren durumlar vardır. Örneğin;

Boy uzunluğu (m olarak, örneğin 1.75 m), maaş miktarı (930.25 YTL)

Ondalık sayıları yazarken kimi ülkeler “,”(virgül), kimi ülkelerse “.” (nokta) sembolünü kullanırlar. Single ve Double ondalık sayı veri tipleridir.

String Veri Tipi

String, bir karakter dizisini, grubunu ifade eder. Her türlü karakter grubu bir string oluşturabilir. Örneğin, “Seda”, “Ev Adresiniz”, “235” ifadeleri.

“235” ifadesi tam sayı tipinde mi yoksa bir string tipinde mi diye düşünülebilir? Eğer bir sayı üzerinde matematiksel işlemler yapılmayacaksa o string tipinde tanımlanabilir. Örneğin, telefon numaraları tamamen sayısal ifadelerden oluşur fakat telefon numaraları üzerinde matematiksel işlemler yapmayız. Hiçbir zaman iki telefon numarasının toplanması, çıkarılması ihtiyacı duyulmamıştır. Okul öğrenci numaraları da birer sayı olmalarına rağmen, bu numaralar üzerinde de aritmetiksel işlemler yapılmaz. Bu nedenle telefon numarasını ve öğrenci numarasını tutacak değişken string tipinde tanımlanabilir. Hangi tipte tanımlandığında hafızada az yer kaplıyorsa o tip seçilmelidir.

Ayrıca sayılardan oluşan bir string tipindeki değişken ile tam sayı tipindeki bir değişken arasında aritmetik bir işlem yapılamaz. Çünkü değişkenlerin veri tipleri birbirinden farklıdır.

Char Veri Tipi

Char (Character) veri tipi, bir karakterlik veri tutulmasını sağlar. Bilgisayardaki her harf, rakam, sembol (a, C, d, 1, 7, ^ , $, [, ?) karakter olarak isimlendirilir. Bilgisayar dünyasında kelimeler arasındaki boşluklar da karakter olarak değerlendirilir. Boşluk karakteri de diğer karakterler gibi bilgisayarın hafızasında yer kaplar. Char veri tipindeki bir değişkenin içeriğinde ara (boşluk) tuşuna basılarak üretilen boşluk karakteri tutulabilir.

Değişkenin boşluk değerine sahip olması, henüz değerinin olmamasından farklıdır. Eğer bir değişken değer almamışsa o değişkenin içeriği Null’dır. Null ifadesi değeri olmayan, değersiz anlamındadır. Özetle bir değişken henüz değer almamışsa, değersizdir (Null), boşluk değerini almışsa içeriğinde boşluk karakteri vardır, a değerini almışsa değişkenin içeriğinde a karakteri vardır.

Date Veri Tipi

Date veri tipindeki değişkenlerde tarih ve saat değerlerini tutabiliriz. Tarih ve zaman bilgilerinin değişik şekillerde saklanmasını mümkündür. Örneğin, tarih “28/03/1978” şeklinde tanımlanabileceği gibi “28 Mart 1978 Pazartesi” şeklinde de tanımlanabilir. Tarih, zaman bilgilerini string tipinde de tutmak mümkün olmasına rağmen “Date” tipinde tanımlamak işimizi kolaylaştırır. Örneğin Date tipi, iki tarih arasındaki zaman farkının kolaylıkla bulunmasını sağlar.

Boolean Veri Tipi

Gündelik yaşamda doğru-yanlış, açık-kapalı, evet-hayır, 1-0 gibi birbirinin karşıtı olan durumlar vardır. Boolean veri tipi bu tür durumlarda tercih edilir. Boolean veri tipi sadece True (Doğru) ve False (Yanlış) değerlerinden birini alabilir. Örneğin, “onay” isimli bir değişkenin değeri ya “True”dur, ya da “False”dur. Bu değişken iki değere aynı anda sahip olamaz, örneğe göre düşünürsek bir işlem ya onaylanmıştır ya onaylanmamıştır.

Bu tipten tanımlanan değişkenlere True, False değerlerinin dışında sayısal değerler de atanabilir. Atanan sayı 0 ise False, değilse True kabul edilir. Örneğin,