Net Framework çalışma mantığı

.NET Framework çalışma mantığı konusunu anlatmadan önce derleme kavramını kısaca gözden geçirelim. Bir program herhangi bir programlama diliyle yazıldıktan sonra bilgisayarın anlayacağı dil olan makine diline (0 ve 1’lerden oluşan dil) çevrilir. Bu işleme derleme (compile) denir. Programın çalışması derleme işleminden sonra gerçekleşir. Kısacası, program derlenip bilgisayarın anlayacağı hale gelince çalıştırılır. Fakat her derlenmiş program farklı yapılardaki bilgisayarlarda çalışamaz. Örneğin, Macintosh bilgisayarlarda derlenmiş bir program PC (Personel Computer=Kişisel Bilgisayar) yapısındaki bilgisayarlarda çalışmaz. Eğer o programı PC’de de çalıştırmak istiyorsak, programı yeniden bu bilgisayara göre derlemeniz gerekir.

Net Framework çalışma mantığı

Yukarıdaki şekilden hareketle .NET Framework’ün çalışma mantığını inceleyelim. .NET Framework’te farklı dillerde yazılmış programlar kendilerine özgü, uygun derleyiciler kullanılarak MSIL adı verilen orta düzey bir dile (ara dile) çevrilir. MSIL dilinin temelini Assembly (montaj) oluşturur. MSIL diline dönüştürülen program çalıştırıldığında, CLR, Just In Time Compiler kullanarak program kodlarını makine diline çevirir. Bu işlem bir defaya mahsus gerçekleştirilir. Bu derlemenin sonucunda programınız işletim sistemlerinden bağımsız hale gelir, platform bağımsız olarak çalıştırılabilir. Özetle, .NET Framework’le platform ve programlama dili bağımsız programlar geliştirmek hedeflenmektedir.

.NET Framework 3 temel bileşenden oluşur

• Common Language Runtime
• Ortak Tip Sistemi (Common Type System)
• Net Sınıf Kütüphanesi (.Net Class Library)

Common Language Runtime’ın görevi .Net uygulamalarını yüklemek ve çalıştırmaktır. Ortak tip sistemi, tüm dillerdeki değişken ve referans tipleriyle uyumlu olacak şekilde oluşturulmuş tipleri içeren sistemdir. .NET Sınıf Kütüphanesi, uygulama geliştirirken ihtiyaç duyulabilecek, nesneye dayalı sınıfların yer aldığı kütüphanedir.

Peki nesne (object) ve sınıf (class) kavramları ne demektir?

Programcılar, program yazmaya başladıklarında programla ilgili her öğeyi (Örneğin, pencereler, menüler, düğmeler vs.) kendileri yazmazlar. Eğer her programcı bunları kendisi yazmaya kalkışırsa, zaman ve emek gereksiz yere harcanmış olur. Çünkü her programda ortak olarak kullanılabilecek bir öğe programcılar tarafından en baştan, tekrar tekrar yazılmış olur. İşte bu durumda önceden hazırlanmış programlar kullanılır ki bunlara nesne adı verilir. Programcı pencere, menü, düğme, iletişim kutusu vb. gibi nesnelerin bir kopyasını kendi programına dahil eder, bu nesneler üzerinde kendi geliştirdiği programa özel değişiklikler yapar, nesneleri kendi programına uyumlu hale getirir. Örneğin, pencere nesnesinin boyutlarını, görünümünü değiştirir veya iletişim kutusundaki mesajın içeriğini değiştirir.

Tüm programlar nesneleri kullanmaktadır. Örneğin, Windows işletim sistemi bağımsız ve tekrar kullanılabilen nesnelerden oluşur. Programcı için, kendi programına dahil edeceği pencere veya menü nesnesinin hangi programlama dilinde yazıldığı önemli değildir. Programcıyı ilgilendiren bu nesneyi kendi programına nasıl tanıtacağı ve çalıştıracağını bilmektedir. Bu durum, programcıları ürettikleri programları paylaşabilme ve geliştirebilme yolunu açmıştır. Nesneler, özelliklerini ve yapacakları işlevi ait oldukları sınıftan alırlar. Yani her nesne bir sınıfa aittir ve o sınıftan türetilirler.

Özetle…

Programcılar geliştirdikleri programda pencere, düğme gibi program parçalarını oluşturmak için program içine kodlar yazmazlar. Bu kodları sınıflar içerisine yazarlar, böylelikle sınıflar oluşturmuş olurlar. Daha sonrada bu sınıflardan türettikleri nesneler vasıtasıyla bu program parçalarını kullanırlar. Bir işlem için her defasında kod yazmak yerine o işlemi yerine getiren nesneyi programlarına dahil ederler. Bu tarz programlamaya nesneye yönelik (Nesne tabanlı) programlama adı verilir.

.NET Framework’te karşılaşılacağımız diğer bir kavram ad alanı (namespace) kavramıdır. Farklı kaynaklarda namespace kavramı için “ad uzayı”, “ad ortamı” ifadeleri kullanılmaktadır. .NET Framework birçok ad alanının toplamından oluşur. Ad alanı ise benzer özelliklerine göre gruplandırılmış sınıflardan oluşur. Yani, aynı isim altındaki sınıflar, o isimle bir ad alanını oluştururlar. ASP.NET, tüm uygulamalar için gerekli gördüğü ad alanlarını, uygulamalara otomatik olarak ekler. Uygulama geliştiricisi, hazırladığı uygulama için ayrıca bir ad alanı kullanmak isterse, uygulamasına bu ad alanını eklemelidir.